Een hekel aan jezelf hebben of zelfhaat voelen door je geaardheid: wat nu?

Heb jij een hekel aan jezelf omdat jij twijfelt over je geaardheid?

Of nog scherper gezegd: haat jij jezelf?

Omdat jij denkt dat je gevoelens koestert voor vrouwen of mannen en daarmee buiten de norm van de hetero relatie valt.

Zelfhaat is een heftig gevoel. Je leven voelt zwaar. Vaak kom je in een vicieuze cirkel die niet meer lijkt te stoppen. In dit blog ga ik specifiek in op de relatie tussen zelfhaat en lesbisch zijn.

Wat is zelfhaat?

Het woord zelfhaat zegt het al. Je haat jezelf. Bij zelfhaat ben je ontevreden over jezelf.

En dat is een understatement.
Het voelt veel intenser dan dat. Je hebt een hekel aan jezelf. Je walgt van jezelf.

Zelfhaat heeft te maken met een onderliggend gevoel dat je niet goed genoeg bent. Met een laag zelfbeeld. Met het gevoel dat je ontoereikend bent. Dit uit zich in een stem in je hoofd die overal kritiek op heeft. Nu kent iedereen dit stemmetje wel, maar wanneer je hier continue last van hebt, dan is het tijd om er mee aan de slag te gaan.

Een focus in het verleden

Zelfhaat heeft een focus in het verleden. Je hebt iets extreem pijnlijks meegemaakt. Of een heftige emotie ervaren zoals: schaamte, schuld, woede of verlegenheid.

Vaak zijn dit ervaringen die teruggaan naar je kindertijd. Een periode waarin je niet altijd bestand bent tegen deze emoties. Je haat jezelf omdat je dit zo voelde, omdat jij je niet kon weren tegen deze emoties.

In je leven nu, zijn er dingen die deze emoties oprakelen. Dat noem je triggers. Het kan in een situatie zijn met je partner, je moeder, je vader, je kind, je broer/zus of je werkgever. Deze situaties triggeren oude pijn. Pijn die je niet meer wilt voelen. Iedereen reageert anders op deze oude pijn. De één gaat in gevecht met de omgeving. Bij de ander slaat het naar binnen. Dat kan het zelfhaat worden.

Mechanisme om jezelf te beschermen

De zelfhaat kan ook een beschermingsmechanisme zijn. Hiermee voorkom je dat je de gevoelens moet voelen die je als kind te overweldigend vond. Door jezelf te haten hoef je de schuld of de schaamte niet te voelen die je toen gevoeld hebt.

De rol van de innerlijke criticus

De innerlijke criticus staat voor de afkeurende, interne stem die je hoort wanneer je dingen niet goed doet. De criticus geeft je de schuld van alle dingen die fout gaan: in je werk, in je relaties, op school, in de dingen die je voelt. Alles.

De innerlijke criticus zit in je hoofd. Deze ontstaat wanneer je hebt moeten overleven. Deze stem zorgt er namelijk voor dat je niet opviel als kind. Dus deed je als kind iets wat opviel of wat buiten de norm viel dan gaf dat een gevoel van schaamte, schuld of verlegenheid. De criticus was er om je kind te beschermen tegen deze emoties.

Het stemmetje in je hoofd zei dan: ‘steek je vinger nu maar niet op, straks geef je een verkeerd antwoord’.

Het is dus een mechanisme. Een mechanisme wat ervoor zorgt dat je geen stappen voorwaarts zet.

Hoe ontstaat zelfhaat?

In feite zijn er drie oorzaken voor zelfhaat:

• Denkbeelden en overtuigingen waarmee jij je identificeert
• Je opvoeding en het gedrag van je ouders
• Heftige ervaringen die je mee hebt gemaakt en die nu emoties en gevoelens triggeren.

Tijdens je leven krijg je denkbeelden en overtuigingen mee die je integreert in je systeem. Het zijn beelden of overtuigingen waarvan je gaat geloven dat ze waar zijn. Wanneer je afwijkt van de norm die door je overtuigingen wordt bepaald dan ben je teleurgesteld, boos of je krijgt een hekel aan jezelf.

Bijvoorbeeld: je denkt dat het hebben van een blokjesbuik de norm is. Heb jij geen afgetraind lijf dan vind je jezelf niet goed. Je krijgt een hekel aan je lijf. Aan jezelf.

Opvoeding en de rol van jouw ouders

Een andere oorzaak van zelfhaat zijn zoals eerder genoemd situaties die je in je jeugd hebt meegemaakt en de opvoeding die je hebt gehad. In je opvoeding krijg je te maken met hoe jouw ouders tegen zichzelf aan kijken. Net als ieder ander mens hebben ze zelfkritische gevoelens en gedachten.

Deze gevoelens projecteren ouders makkelijk op jou, als kind. Doordat je als kind gevoelig bent voor dit soort emoties, heb je de neiging om deze emoties over te nemen van je ouders.

Relatie tussen zelfhaat en geaardheid?

In dit spectrum van overtuigingen ontstaat ook de relatie tussen zelfhaat en je geaardheid. Het kan zijn dat je vanuit je ouders, school, de kerk of andere invloeden hebt gezien dat lesbisch zijn vreemd is. Het kan zijn dat je in een kerkgemeenschap bent opgegroeid waar een andere geaardheid absoluut niet mocht. Of je hebt een vader die altijd afkeurend reageerde op homo’s en lesbiennes.

Een cliënt van mij vertelde dat haar vader altijd zei: ‘ik mag hopen dat mijn dochter niet lesbisch is’. Dit soort opmerkingen en overtuigingen zetten zich vast in je systeem.

Dit bevordert een gevoel van zelfhaat en zelfafwijzing. Stel dat je er achter komt dat je op vrouwen valt of homoseksueel bent, dan kom je in de knoop met jezelf. Want je wilt niet anders zijn. Je wilt niet afgewezen worden door je omgeving.

Je krijgt simpelweg een hekel aan jezelf omdat jij je aangetrokken voelt tot hetzelfde geslacht. Je wilt het niet en toch voel je het. Deze zelfhaat kan zich uiten in destructief gedrag.

Geïnternaliseerde homofobie

Wanneer jij de overtuigingen en negatieve beelden vanuit je opvoeding en je omgeving hebt geïnternaliseerd dan keren deze overtuigingen zich tegen jou. Het betekent dat je in jezelf homoseksualiteit of lesbisch zijn niet accepteert.

Je bent bang om openlijk lesbisch te zijn of je bent bang om te delen met je omgeving wat je voelt. Het kan zelfs zijn dat je zelf heel fel bent ten opzichte van andere lesbische vrouwen. Dat je erg kritisch (en soms zelfs gemeen) bent.

We noemen dit met een mooi woord geïnternaliseerde homofobie.

Hoe uit zelfhaat zich?

Wanneer jij jezelf haat, walg je van zelf. Vergis je niet: je belandt niet zomaar in het stadium waarin jij jezelf haat. Er zijn veel manieren waarop zelfhaat zich uit:

1. Depressieve gevoelens
2. Dwangstoornissen
3. Destructief gedrag in de vorm van jezelf snijden of jezelf slaan
4. Eetstoornissen (Anorexia en Boulimia)
5. Zelfsabotage (Jezelf geen geluk gunnen)
6. Paniekaanvallen of woedeaanvallen
7. Suïcidale gedachten (heb je suïcidale gedachten en wil je met iemand praten, dan kun je gratis hulp krijgen door te bellen naar 113)
8. Sociale isolatie

Het is alsof er continue een stem in je hoofd zit die je bekritiseert:

1. ‘Zie je wel dat je dit niet kunt’
2. ‘Waarom probeer je het eigenlijk’
3. ‘Zie je wel dat niemand bij jou in de buurt wil zijn’
4. ‘Ik ben het helemaal niet waard om een leuke man/vrouw te ontmoeten’
5. ‘Waarom heb je dit nu weer verpest’

De gevolgen van zelfhaat

Zelfhaat beïnvloedt je hele leven. Je belandt makkelijk in een vicieuze cirkel. Je hebt geen zelfvertrouwen en je durft jezelf niet te zijn. Beeld je maar eens in wat het verschil is wanneer je een leven leeft met zelfvertrouwen waarin je mild bent voor jezelf. Of een leven waarin je continue kritiek levert op jezelf en zelfafwijzing de norm is.

Dit heeft invloed op:

• de beslissingen die je neemt
• de contacten die je aangaat met anderen
• je persoonlijke ontwikkeling
• het vinden van een leuke partner
• de relaties die je hebt
• de risico’s die je neemt

Twijfelen over je geaardheid gaat over jezelf durven zijn. Durf jij te gaan staan voor je lesbische gevoelens? Voor jezelf. En voor je omgeving.

Worstel je met zelfhaat dan is de uit de kast komen lastig(er). Wanneer jij jezelf continue afbrandt:

• is het lastiger om te accepteren dat je lesbisch bent
• is het lastiger om een leuke vrouw te vinden die in jouw leven past
• is het lastiger om een roze omgeving te vinden waarin je jezelf mag zijn
• is het lastiger om aan je omgeving te laten zien wie je echt bent

Om die reden is het van groot belang dat je jouw patronen onderzoekt op het moment dat je jouw seksuele geaardheid wilt ontdekken. Hier kan een geaardheidscoach je mee helpen.

Aan de slag met het oplossen van zelfhaat?

Ik heb een aantal tips voor je die helpen bij zelfhaat en zelfafwijzing.

Leer omgaan met je innerlijke criticus

Leer omgaan met je innerlijke criticus. In principe is de criticus er om jezelf te beschermen tegen pijnlijke emoties. Dat was als kind erg nuttig. Maar nu niet meer. Je bent nu volwassen. Wil je meer weten over de innerlijke criticus dan kan ik je het boek: de innerlijke criticus ontmaskerd aanraden.

Inzicht krijgen in je overtuigingen

Het helpt wanneer je inzicht krijgt in jouw overtuigingen. Stap één is het inzichtelijk krijgen van jouw overtuigingen. Stap twee is het ombuigen van jouw overtuigingen.

Hier kun jezelf mee aan de slag. Je kunt je ook laten coachen.

Wanneer jij je door mij laat coachen gaan we aan de slag met het achterhalen van jouw overtuigingen. Wat geloof jij eigenlijk over jezelf? Vervolgens gaan we aan de slag met het omdraaien van de overtuiging. Hierin werk ik vaak met affirmatieborden. Met dit bord word je dagelijks herinnerd aan de overtuigingen die je wilt geloven.

Voorbeeld:

Basisovertuiging: ik moet alles goed doen.
Omgedraaide overtuiging: ik mag fouten maken.

Voel je wat het verschil is?

Nog een voorbeeld

Basisovertuiging: ik moet slank zijn
Omgedraaide overtuiging: ik ben tevreden met mijn lijf zoals het is.

Overtuigingen die ontstaan omdat je buiten de norm valt

Heb je altijd gedacht dat je hetero was? Dat je op mannen viel? Hier kunnen overtuigingen ontstaan doordat je in bent gegaan tegen wie je werkelijk bent. Het kan zijn dat je bent gaan geloven dat je niet aantrekkelijk bent.

Een client van mij vertelde:

“Tot mijn 32e heb ik altijd geloofd dat ik nooit een echt leuke relatie zou vinden. Jongens vonden mij niet interessant en ik voelde mij niet aantrekkelijk. Eigenlijk haatte ik mijn lijf: vroeg mij af of ik mij ooit tevreden zou voelen. Totdat ik ontdekte dat ik lesbisch was en op vrouwen val. Nu voel ik mij wel aantrekkelijk. En het grappige is: nu heb ik ook interactie met vrouwen die mij aantrekkelijk vinden.

Zo zie je maar: soms kan een overtuiging ontstaan omdat je in een situatie zit die niet past bij wie je werkelijk bent.

Ontwikkelen van mildheid en zelfcompassie

Meer compassie voor jezelf ontwikkelen, milder zijn voor jezelf. Belangrijke elementen voor het ombuigen van zelfhaat. Worstel je met zelfhaat dan ben je vaak meedogenloos ten opzichte van jezelf. Je mag mildheid ontwikkelen. Je bent goed zoals je bent. Dat gaat stap voor stap.

Waarom een familieopstelling helpt!

Zelfhaat kun je niet los zien van je opvoeding en je familiesysteem. Veel vrouwen die bij mij komen weten (vaak onbewust) al langer dat ze op vrouwen vallen. Alleen heeft ze in de loop van hun leven hier geen gehoor aangegeven.

Ze hebben zichzelf geleerd om vanuit ratio (het verstand, ons hoofd) te handelen. Vaak is er sprake van een overlevingsmechanisme. Dit maakt dat je het lastig vindt om te gaan staan voor wie je echt bent. Dit is vrijwel altijd terug te leiden naar je gezin van herkomst of je familiesysteem. 

Een familieopstelling helpt om inzicht te krijgen in je patronen en je gezin van herkomst. In mijn coaching maak ik vrijwel altijd gebruik van familieopstellingen. Deze kun je ook los boeken.

Herkenning en erkenning

Herken jij je in wat beschreven wordt in dit blog? Dat is een belangrijke stap voorwaarts. Bewustwording is altijd de eerste stap naar verandering. Heb je nog aanvullingen of wil je iets van jouw verhaal delen. Plan een matchcall in, via de online agenda.

Bronnen:

Onderzoek over meedogenloze zelfhaat, zelfbeschadiging en existentiële schaamte.
(Austin, S. (2016) Working with chronic and relentless self-hatred, self-harm and existential shame: a clinical study and reflections. J Anal Psychol, 61: 24– 43. doi: 10.1111/1468-5922.12193.)

Artikel over self-loathing op de site verywellmind

Artikel over the causes of self-loathing op psychalive.nl